In 2030 vormt de groep werknemers in de leeftijdscategorie 55–64 in veel Europese landen waarschijnlijk 30% of meer van de beroepsbevolking. De pensioenleeftijd neemt toe in veel lidstaten en veel werknemers moeten waarschijnlijk langer doorwerken. Er moeten daarom inspanningen worden geleverd om ervoor te zorgen dat de omstandigheden tijdens het arbeidsleven veilig en gezond zijn.
De Europa 2020-strategie ziet het omgaan met demografische veranderingen als een van de voornaamste uitdagingen waarvoor Europa staat. Om dit probleem aan te pakken worden in het strategisch kader van de EU voor veiligheid en gezondheid op het werk 2014-2020 maatregelen uiteengezet om goede praktijken te bevorderen en de omstandigheden op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk voor alle werknemers te verbeteren.
Nieuwe campagne
Op 21 april 2016 werd het startschot gegeven voor de nieuwe, 2 jaar durende campagne “Gezond werk, voor alle leeftijden” van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA).
“De doelstelling van de Belgische regering rond werkbaar en wendbaar werk past helemaal in deze Europese strategie”, zo stelt vicepremier en minister van Werk, Kris Peeters.
Productief en gezond werken
Om een hoger aantal ziekten en aandoeningen te voorkomen, zijn er heel wat inspanningen nodig om te zorgen voor veilige en gezonde arbeidsomstandigheden gedurende de ganse loopbaan. Samenwerking tussen werkgevers, managers en werknemers is de sleutel tot succes om productief én gezond te werken op iedere leeftijd. De campagne reikt hiervoor richtlijnen aan, gebaseerd op best practices die vandaag al bestaan.
De vintage werknemer
In haar boek 'De vintage werknemer. Hoe langer en anders werken?' beschrijft zelfstandig trainer, outplacement- en loopbaancoach Anita Stevens een aantal vooroordelen ten opzichte van oudere werkzoekenden, die zij liever vintage werknemers noemt.
1. Te oud
Wanneer is iemand 'te oud'? Volgens Anita Stevens bestaan er verschillende soorten leeftijd: de chronologische, de biologische, de psychologische en de sociale leeftijd. Recruiters beoordelen helaas maar al te vaak aan de hand van de vermelde chronologische leeftijd op het curriculum vitae dat een werknemer 'te oud' is, hoewel hij of zij dat dus eigenlijk niet is.
Zo kunnen vintage werknemers niet alleen biologisch jonger – hun gezonde lichaam is jonger dan hun echte leeftijd –, maar ook psychologisch en sociaal jonger zijn. Iemand enkel afschrijven op basis van zijn chronologische leeftijd is bijgevolg veel te beperkend en onverantwoord.
2. Te duur
Oudere werknemers behoren vaak tot de hoogste looncategorieën. Dit komt enerzijds omdat ze de carrièreladder hebben beklommen en anderzijds door de fel omstreden loonindexering. Vintage werkzoekenden zijn echter dikwijls bereid om hun looneisen naar beneden bij te stellen. Ze zijn realistisch en willen graag boeiend werk, het loon is voor hen niet meer de eerste prioriteit.
Daarnaast kiezen ouderen vaak zelf voor een 'lagere' functie met bijhorend lager loon in ruil voor meer levenskwaliteit. "Deze bewuste stap terug wordt door veel (jongere) recruiters en HR-medewerkers verkeerd geïnterpreteerd en negatief beschouwd als: niet meer echt gemotiveerd om te werken of soms zelfs als misnoegdheid", aldus Anita Stevens. "Voor werkzoekende vintagers die de arbeidsmarkt bewust op een andere positie, in een andere functie willen betreden, is er geheel ten onrechte zeer weinig begrip."
3. Willen niet meer leren
In 2009 volgde slechts 6,1 procent van de Belgen tussen 45 en 54 jaar een opleiding. Slechts een kleine minderheid blijkt bij zijn ex-werkgever de kans te hebben gekregen om zich bij te scholen. Investeren in opleidingen voor ouderen kan dus veel beter. Anita Stevens ziet echter bij veel oudere werkzoekenden een ongelooflijke gedrevenheid om opleidingen te volgen. "Zij beseffen zeer goed dat ze in zichzelf moeten blijven investeren, willen ze terug een kans maken op de arbeidsmarkt."
4. Willen niet meer werken
Oudere werknemers die gewoonweg niet meer willen werken zijn volgens Anita Stevens schaars. Vintagers die niet meer op zoek gaan naar werk kunnen hiervoor verschillende redenen hebben.
Zo neemt bijvoorbeeld de zorg voor gezinsleden, bijvoorbeeld voor de hulpbehoevende ouder of kleinkinderen, toe. Dikwijls wordt de agenda van de oudere werkzoekende dus ingevuld door de naaste omgeving. Ook kunnen sommige oudere werknemers (tijdelijk) het werk niet meer hervatten door een lichamelijke of psychologische ziekte. Bovendien is het verschil tussen de werkloosheidsuitkering en een loon als werknemer vaak bijzonder klein.
5. Meer ziek
Het is aangetoond dat met het ouder worden de frequentie van het werkverzuim afneemt maar de duur ervan toeneemt. Oudere medewerkers zijn dus minder vaak ziek dan hun jongere collega's, maar als ze afwezig zijn is dit vaker voor een langere periode. Vintage medewerkers zijn dus loyaler en zullen zich minder snel ziek melden met een smoesje (baaldag), maar de kans dat hun gezondheid achteruitgaat is groter.
6. Minder gemotiveerd
Uit onderzoek van de HR-dienstverlener Acerta in 2010 blijkt dat vintagers meer betrokken zijn bij hun bedrijf. Van alle medewerkers scoren zij het hoogst op engagement en betrokkenheid. Het belang om oudere werknemers te behouden is bijgevolg duidelijk. "Ze beschikken niet alleen over een pak ervaring, maar kunnen door hun betrokkenheid en engagement ook jongere collega's meetrekken", aldus Paul De Schepper, Manager HR Consulting bij Acerta.
Meer informatie
- Europese campagne - EU-OSHA
- Awards voor goede praktijken voor een gezonde werkplek - EU-OSHA