In iedere editie van Veiligheidsnieuws licht telkens iemand anders zijn/haar ‘welzijnalfabet’ toe in een vaste rubriek. Zo krijgen we een unieke kijk op het welzijn of de preventie van de geïnterviewde. In nummer 201 van Veiligheidsnieuws komt Danny De Baere, de inhoudelijke bezieler het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk (BeSWIC) en lid van de redactieraad Veiligheidsnieuws, met deel 2 van zijn welzijnsalfabet aan de beurt. Op BeSWIC is zeer veel vernieuwende welzijnsinformatie te vinden over risico’s binnen de diverse sectoren.
A Asbest
Over asbest zijn al veel woorden gevloeid en zullen er nog veel vloeien: kritische parlementaire vragen en mooie beloftes van Ministers. Het wondermiddel van toen is het niet meer, maar wordt wel nog gebruikt in bepaalde ontwikkelingslanden. Terug in de actualiteit door de film Ademloos van Daniel Lambo en de campagne van Constructiv/Fedris.
B Beeldwoordenboek
Een alternatieve manier om te communiceren met anderstaligen of laaggeletterden. Zo heeft Volta een mooi beeldenwoordenboek gemaakt over elektriciteit. Ook beeldbestekken worden in België meer en meer gebruikt om het gewenste niveau van o.a. onkruidbestrijding visueel weer te geven.
C CO2 (verluchting)
Momenteel zijn er besprekingen aan de gang in de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk (HRPBW) om de CO2-verluchtingswaarden van 2016 in titel 1 van boek II van de codex aan te passen. Er zal ook een code van goede praktijk opgemaakt worden over hoe een risicoanalyse in een binnenmilieuomgeving met de verschillende vervuilingsbronnen eruit kan zien. Vlaanderen heeft ondertussen met het besluit van 13 juli 2018 zijn binnenmilieubesluit van 2004 aangepast.
- KB wijzigt basiseisen voor verlichting en verluchting op arbeidsplaatsen
- Nieuw Vlaams binnenluchtmilieubesluit
D Dode hoek(ongevallen)
Op de weg vallen een niet onbelangrijk aantal verkeersslachtoffers t.g.v. deze problematiek. Met het populair worden van e-bikes, kunnen ook werknemers tijdens woon-werktrajecten een arbeidswegongeval hebben t.g.v. deze problematiek en niet enkel onze kinderen. Diverse organisaties sensibiliseren hierover.
E Ergonomie
Een welzijnsdomein, opgenomen in boek VIII van de codex, waar we nog te weinig rekening mee houden en die zeker aan belang zal winnen o.a. in het kader van werkbaar werk. De FOD WASO heeft de laatste 15 jaar sterk ingezet op preventie van musculoskeletale aandoeningen en stelt hierover vele publicaties en tools ter beschikking. Dit is ook als apart thema te vinden op beswic.be. In de rubriek ‘Voor jou gelezen’ van dit nummer is een artikel omtrent wat werkt en wat niet op vlak van preventie van lagerugpijn.
F Frequentie gezondheidstoezicht
De zinvolheid van (bepaalde) periodieke medische onderzoeken wordt meer en meer in vraag gesteld. De sociale partners (zie verder) hebben zich in adviezen 198 en 207 gebogen over de frequentie om dit te verlagen mede onder invloed van een tekort aan preventieadviseurs-arbeidsartsen en het re-integratievraagstuk (zie het vorig welzijnsalfabet), maar het eindoordeel is nog niet gevallen.
G Gevaar
Deze “Gerecycleerde” letter uit het codexalfabet uit VN 197 verdient het om herhaald te worden. Gevaar is de intrinsieke eigenschap of het intrinsiek vermogen van inzonderheid een voorwerp, een stof, een proces of een situatie die schade kan veroorzaken of het welzijn van de werknemers kan bedreigen (art. I.1-4.1°). In de opleidingen worden de begrippen gevaar en risico (art. I.1-4.2°) en de preventiehiërarchie mooi uitgelegd met diverse dierenfiguurtjes.
H Hoogtewerker
Hoogtewerkers laten toe om op een veilige manier te werken aan hoger gelegen installaties. De International Powered Access Federation (Ipaf) promoot dit veilig gebruik door het verstrekken van advies, informatie en geven van opleidingen. Daartegenover staat een beknellingsrisico (zie het vorige welzijnsalfabet) en kunnen hoogtewerkers oneigenlijk gebruikt worden als vb. springplatform waar Minister Peeters in de zomer voor waarschuwde.
I ISO45001
Op 12 maart 2018 werd de norm ISO 45001 gepubliceerd en op 2 april 2018 werd de nieuw VCA versie 2017/6.0 gelanceerd. Beide zorgsystemen worden meer en meer geïmplementeerd om o.a. aan te tonen dat ze “duurzaam” omgaan met hun menselijk kapitaal, maar is geen vrijgeleide en ultieme garantie dat hiermee voldaan wordt aan de (welzijns)regelgeving.
J Jaarverslag
Vele organisaties moeten een jaarverslag maken. In het jaarverslag 2014 van de ombudsdienst postsector werd aandacht gevraagd voor het rijgedrag van de postuitreikers. Het jaarverslag 2018 van de Confederatie Bouw stond in het teken van veiligheidscultuur. In het welzijnsalfabet van Minister Peeters in VN 198 kon men lezen dat het (welzijns)jaarverslag niet meer naar de Arbeidsinspectie moet opgestuurd worden, maar wel nog moet opgemaakt worden en op vraag ter beschikking zijn.
K Kennis/Kunde
Een preventieadviseur verwerft tijdens zijn opleiding een “rugzak” aan (welzijns)kennis en andere vaardigheden. Niet enkel bij de preventieadviseur is bijscholing (boek II, titel 4 van de codex) nodig maar van iedere werknemer is levenslang leren de enigste optie in een snel veranderende wereld met competenties die een vervaldatum hebben. Erkende activiteiten in het kader van de bijscholing kunnen gevonden worden door bovenaan de navigatiebalk van beswic.be.
- Europese projecten voor levenslang leren en mobiliteit van competenties
- Toelichtingspagina preventieadviseur FOD WASO
L Licht/lux
Het voldoen aan tenminste de lux-bepalingen in Bijlage III.1-2 van de codex of de norm NBN EN 12464 heeft een vermoeden van overeenstemming met de verlichtingsregelgeving. Om de verschillende verlichtingsgrootheden, disciplines en invalshoeken en de impact naar welzijn van dit fysisch agens volledig te doorgronden, is een multidisciplinaire samenwerking in vb. gespecialiseerde studiedagen noodzakelijk.
M Minder/meer
Deze antoniemen van elkaar worden o.a. gebruikt in onze gezondheidscontext zoals minder zitten, minder (geen) alcohol of frisdranken drinken, minder ongezonde voeding tot zelfs niet roken. Daar staat het woord “meer” als antoniem tegenover zoals meer bewegen, meer water, meer gezonde voeding. Maar zoals alles is een gezond evenwicht van belang en geldt het speekwoord “overdaad schaadt”.
N Nagelpistool
Nagelpistolen kunnen ernstige verwondingen aan de ledematen teweegbrengen. In 2011 werd door OSHA een mooie gids uitgegeven “Nail Gun Safety: A guide for Construction Contractors”. Cloueuse is de mooie Franse vertaling hiervoor. Vergeet als PA bij het zoeken van informatie ook geen anderstalige begrippen in een zoekmachine in te geven ook al is “traduire c’est (un petit peu) trahir”.
O OSGW: ongewenst seksueel gedrag op het werk
Vanaf 2017 werd als gevolg van de #Metoo-beweging buiten de klassieke sectoren zoals film, entertainment, cultuur (actieplan Minister Gatz) en sport (VOICE-project) allerlei acties ondernomen om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken. De FOD WASO heeft zoals ergonomie de laatste 15 jaar sterk ingezet op preventie van psychosociale risico’s en stelt hierover vele publicaties en tools ter beschikking. Dit is ook als apart thema te vinden op beswic.be.
P PUR
Een polyurethaan, o.a. gebruikt als isolatiemateriaal, wordt gevormd uit een reactie van een alcohol/ether met een isocyanaat. Isocyanaten zijn sensibiliserende stoffen die aanleiding kunnen geven tot beroepsziekten. De Europese isocyanaatsector heeft opleidingen en codes van goede praktijk uitgebracht om hygiënisch om te gaan met deze producten.
Q Query
Een gestructureerde query (met voorgedefineerde kernwoorden) is nu nog niet voorzien op BeSWIC. Artikels met o.a. risicovelden zijn wel al getagd met sector(en) maar de (gegroepeerde) sectoren zelf zijn nog niet voorzien als gestructureerde ingang in de menubalk. Allemaal nog toekomstige functionaliteiten voor een verbeterd gebruik van BeSWIC.
R RAPEX
RAPEX is een Europees alarmsysteem voor snelle uitwisseling van informatie tussen de Europese lidstaten over gevaarlijke (consumenten)producten. Op de website van het Belgische RAPEX-contactpunt, het Centraal Meldpunt voor Producten bij de FOD Economie, vindt men wekelijks overzichtslijsten van gemelde gevaarlijke producten (en recent ook over producten voor professioneel gebruik). Als PA kan je je steentje bijdragen bij het melden van gevaarlijke machines of andere gevaarlijke producten met een CE-markering.
S Sociaal overleg/sociale partners
Deze generieke actor, welke refereert naar werknemers- en werkgeversafgevaardigden, mocht niet ontbreken in dit overzicht. In de schoot van de HRPBW geven ze adviezen over de welzijnsregelgeving. In de paritaire comités worden (sector)CAO’s terwijl in de NAR de nationale CAO’s worden onderhandeld. En 5 december 2018 staat in het teken van 50-jaar bestaan van de CAO-wet.
T Track&trace
In het kader van de regelgeving rond aanwezigheidsregistratie wordt deze technologie meer en meer gebruikt. Een advies van de privacycommissie geeft de contouren van het gebruik aan. Maar men kan nog verder gaan. In 2017 en 2018 zijn er parlementaire vragen gesteld rond het chippen van werknemers.
- Aanwezigheidsregistratie op bouwplaatsen: verlaagd drempelbedrag vanaf 1 maart 2016
- Chippen van medewerkers
U UV
Tijdens deze uitzonderlijk warme en droge zomer hebben we veel ultraviolet licht (in golflengtes tussen 100 en 400 nm) ontvangen. Maar ook tijdens vliegtuigreizen ontvangen we een niet onbelangrijke dosis. Op het eiland Palau is insmeren met zonnecrèmes op basis van chemische filters vanaf 1/1/2020 verboden en dit ter bescherming van de koraalriffen. Enkel zonnecrèmes op basis van fysische filters blijven mogelijk. Meer uitleg over de regelgeving van dit fysisch agens, opgenomen in titel 6 van boek V van de codex, en de maatregelen die kunnen genomen worden, vindt men in de publicatie die naar aanleiding van dit KB is gepubliceerd, als gevolg van een eindwerk van een Arbeidsinspecteur.
V Verpleegkundigen
Een groep wiens stem te weinig wordt gehoord in het welzijnsdebat en niet vertegenwoordigd is in de HRPBW. De Vlaamse Vereniging voor Verpleegkundigen in de Bedrijfsgezondheidszorg (VVVB) en de Franstalige tegenhanger Afisteb zijn lid van Cobeprev. Vele van de bedrijfsverpleegkundigen bij de EDPBW volgen ook een opleiding niveau 2 PA om als bedrijfsbezoeker in de C en D-bedrijven op te treden.
W Windenergie
Windenergie is een groeisector waar het vinden van gekwalificeerd personeel, zoals in andere technische sectoren, geen sinecure is. Risico’s in deze sector zijn vb. het werken op grote hoogte, die nog vergroot kunnen worden door moeilijke en slechte (weers)omstandigheden. Een goede conditie (en vrij van hoogtevrees) is tevens noodzakelijk. T.g.v. een dodelijk ongeval is de norm EN353-1 aangepast (nieuwe versie 2014).
XY XY-chromosoom
Dit is het (23ste) geslachtschromosoompaar van de man, terwijl XX het paar is van de vrouw. Er zijn al vele genderpublicaties gemaakt om de verschillen tussen man en vrouw op de werkvloer naar belasting, ongevallen, beroepsziekten enz. duidelijk te maken. Recent is er ook aandacht voor transgenders. Op de laatste PreNNe in Gent komt Laura Van Den Borre aan bod met enkele (sociologische) resultaten van haar doctoraal onderzoek. In 2017 en 2018 is het adviescomité voor de maatschappelijke emancipatie in De Kamer diverse keren samengekomen om het thema “tewerkstelling en gender” te bespreken. Merk op dat de term arbeidsarts ondertussen genderneutraal is.
Z Zondagsrust
Er is principieel een verbod op zondagsarbeid. In een aantal sectoren of gebieden of via de regeling van nieuwe arbeidsregelingen zijn er afwijkingen voorzien. Voor de e-commerce activiteiten werd voorzien in een bijzonder kader dat werd opgenomen in de programmawet van 25 december 2017. Nachtarbeid en ploegendienst (waaronder zondagsarbeid kan behoren) is opgenomen in titel I van boek X van de codex.