Seksueel grensoverschrijdend gedrag blijft een van de meest complexe en moeilijk te bestrijden psychosociale risico's op de werkvloer. Wat is het en wat kan je eraan doen?
Wat is ongewenst seksueel gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag is elke vorm van ongewenst gedrag van anderen dat jouw persoonlijke grenzen overschrijdt. Dit is uiteraard subjectief en persoonlijk en voor een stuk ook maatschappelijk of cultureel bepaald. Wat voor jou niet aanvaardbaar is, kan dat wel zijn voor anderen. Probeer alvast zoveel mogelijk naar anderen toe duidelijk te maken wat voor jou wel of niet kan.
Ongewenst seksueel gedrag kan verschillende vormen aannemen, van ongepaste seksueel getinte opmerkingen over ongepaste aanrakingen en sexting (seksueel getinte inhoud sms/mms'en) tot stalking en verkrachting.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan ook tot uiting komen in de omgeving. Denk bijvoorbeeld aan een lokaal waar posters van naakte vrouwen hangen en waar de collega's onderling voortdurend schunnige moppen tappen. Seksueel getinte uitspraken of grappen, of het raadplegen van pornosites op het werk vallen eveneens onder OSGW.
Moeilijk te vatten probleem
Situaties van seksueel grensoverschrijdend gedrag worden vaak gekenmerkt door een zekere dubbelzinnigheid, waardoor het slachtoffer niet zeker weet of hij/zij wel een slachtoffer is.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt niet alleen tot uiting in aanrakingen, zoals men wel eens denkt. Een persoon kan het slachtoffer van ongewenst gedrag zijn zonder speciaal geviseerd te worden, door zich in een omgeving met een sterke seksuele connotatie te bevinden. Bovendien kan een slachtoffer van ongewenst gedrag schijnbaar meedoen en zo bijdragen tot deze sfeer. Lachen of seksueel getinte uitspraken kunnen een teken van gêne zijn, van bij de groep willen horen of en verdedigingsmechanisme vormen.
Situaties die mogelijk een gevaar inhouden
Te vermijden gedrag op de werkvloer:
- De aanwezigheid van seksueel getinte affiches of achtergronden op het computerscherm
- Veelvuldige opmerkingen of complimentjes op het voorkomen van een medewerk(st)er
- Ambigue of dubbelzinnige opmerkingen
- Frequente aangebrande grappen
Werkgever verantwoordelijk
De werkgever is verantwoordelijk voor ongewenst gedrag dat zich op de werkvloer afspeelt, zelfs als de dader een klant of iemand van buiten de onderneming. Seksueel grensoverschrijdend gedrag blijft een van de meest complexe en moeilijk te bestrijden psychosociale risico's op de werkvloer.
Cijfers ongewenst seksueel gedrag op het werk
Volgende cijfers komen uit onderzoek van IDEWE in de periode van 2016-2018.
De 3 meest voorkomende vormen van ongewenst seksueel gedrag op de werkvloer:
- Naar iemand lonken of iemand uitkleden met de ogen (6,8%)
- Seksuele benadering door middel van gebaren, uitspraken, e-mail, sms, ... (3,2%)
- Seksueel getinte aanrakingen (2,1%)
Vrouwen (9,5%) kregen vaker te maken met ongewenste intimiteiten dan hun mannelijke collega’s (6,1%).
Ook de leeftijd en de sector blijken bepalend. Zo ervaarden jongere werknemers (jonger dan 45 jaar – 9,5%) iets vaker ongewenst seksueel gedrag in vergelijking met hun oudere collega’s (ouder dan 45 jaar – 6,9%).
Wat kan je zelf doen?
Kom je zelf met ongewenst seksueel gedrag op de werkvloer in aanraking, dan kunnen de volgende tips helpen:
- Geef je grens zo snel mogelijk aan. Als het nog niet te ver gekomen is, kan je nog proberen om dit gedrag met een kwinkslag een halt toe te roepen: "Zullen we het hierbij houden?" of: "Zullen we het leuk houden?"
- Geef aan hoe je je hierbij voelt en benoem duidelijk het gedrag dat je (niet) wenst: “Ik voel me hier niet goed bij en wil graag dat je stopt met zulke opmerkingen”
- Bespreek dit rustig, respectvol en correct: hoe duidelijker de boodschap, hoe meer kans dat het gedrag stopt
- Spreek andere hulpbronnen aan in je omgeving
- Durf een vertrouwenspersoon aanspreken. Deze is gebonden aan het beroepsgeheim en kan de andere betrokken persoon discreet aanspreken over het ongewenst gedrag.
Ben je getuige van ongepast gedrag?
Iemand die getuige is van ongewenst gedrag kan zich in een moeilijke positie bevinden. Vaak voelt ook een getuige zich bedreigd en is hij/zij bang zijn/haar werk te verliezen. Als je getuige bent van ongewenst gedrag, kunnen volgende tips helpen:
- Trek de ongepaste daden waarover een collega je in vertrouwen neemt, niet in twijfel en minimaliseer het niet
- Laat aan de ander weten wanneer zijn of haar gedrag ongepast is
- Neem notities en biedt hulp aan om de situatie te melden aan de werkgever
- Blijf beschikbaar om een getuigenis op te stellen
- Speel niet voor rechter
Ook als omstaander kan je een verschil maken. Durf te zeggen dat je bepaald gedrag niet oké vindt van een collega.
Live debat: rol van vertrouwenspersoon, PAPSY en beroepsgeheim
? Op 26 februari kan je ons live debat volgen over de rol van de vertrouwenspersoon en de preventieadviseur psychosociale aspecten. We zoomen ook in op het beroepsgeheim. Schrijf je hier in!
[bron: FOD WASO, Mensura, IDEWE]