Geestelijke gezondheidsbevordering wint stilaan terrein. De noodzaak om de levenskwaliteit en het psychisch welbevinden van de algemene bevolking te verhogen, los van de focus op geestesziekten en geestelijke gezondheidszorg, is hierbij de drijvende kracht.
There is no health without mental health
Geestelijke gezondheid is meer dan de afwezigheid van klachten en stoornissen: het gaat om welbevinden en optimaal functioneren. Het streven naar mentaal welbevinden is, naast een goede fysieke gezondheid, een van onze belangrijkste wensen.
"There is no health without mental health," zegt de WHO.
Goed in je vel zitten is belangrijk voor iedereen. Wie zich mentaal goed voelt kan zijn talenten ontplooien, gaat beter om met de dagelijkse stress en belangrijke levensgebeurtenissen, kan productief en vruchtbaar werken, en draagt meer bij aan de gemeenschap.
Dit klinkt logisch, maar als we over geestelijke gezondheid praten, wordt bijna automatisch gedacht aan psychische problemen en psychiatrische stoornissen. Hierdoor gaat de hele dimensie van positieve geestelijke gezondheid grotendeels verloren.
3 componenten
Er zijn 3 componenten die het mentaal welbevinden beïnvloeden.
1. Emotioneel welbevinden
Dit gaat over levenstevredenheid en de mate waarin positieve gevoelens (geluk, plezier) aanwezig zijn en negatieve gevoelens afwezig.
2. Zelfrealisatie
Dit uit zich in een doel hebben in het leven, autonomie, zelfacceptatie, persoonlijke groei, positieve relaties en omgevingsbeheersing.
3. Sociaal welbevinden
Dit omvat een positieve visie op andere mensen, geloof in maatschappelijke vooruitgang, de maatschappij begrijpen, erin participeren en er zich thuis in voelen.
Wanneer mensen een hoge mate van emotioneel, psychisch en sociaal welbevinden ervaren spreken we van ‘openbloeien’ (flourishing).
Niet enkel klachten vermijden
Geestelijke gezondheidsbevordering betekent letterlijk: ‘het versterken van de geestelijke gezondheid’. Dit doen we vooral door het werken aan mentaal welbevinden en veerkracht, en door in te zetten op de beschermende factoren. En dat bij iedereen, want ook bij ‘gezonde’ mensen is verbetering mogelijk.
Geestelijke gezondheidsbevordering of werken aan mentaal welbevinden stelt ons in staat om de controle over ons eigen leven te behouden en onze geestelijke gezondheid te verbeteren. Het heeft als doel zelfwaardering, copingvaardigheden (omgaan met), en familie- en gemeenschapsondersteuning te verhogen. Bovendien wil het ook de bredere sociale en economische omgeving veranderen.
Mensen proberen niet alleen ziekte en lijden te vermijden. Ze streven evenzeer naar vitaliteit, ook op geestelijk vlak. Dit ‘creëren’ van meer gezondheid is de kern van geestelijke gezondheidsbevordering.
Geestelijke gezondheidsbevordering op elk niveau
De afgelopen jaren werden internationaal diverse interventies of programma’s ontwikkeld voor geestelijke gezondheidsbevordering. Deze interventies worden op verschillende niveaus ingezet:
- Op macroniveau: formuleren van een politiek beleid dat mensen ondersteunt in hun streven naar welbevinden
- Op mesoniveau: interventies in organisaties, werk of school
- Op microniveau: interventies voor individuen en hun sociale relaties. Dat gaat dan onder meer over het bewust worden en versterken van positieve emoties, onderzoeken van waarden, eigen behoeften en talenten, op een positieve en optimistische manier omgaan met doelen, en omgaan met tegenslag en lijden.
Meer informatie
- Fit in je hoofd, goed in je vel | Gezond leven
- Download de app 'Fit in je hoofd' | Gezond leven
- Van stress naar burn-out | Prebes