Het Rekenhof stelt na 10 jaar implementatie vast dat het stelsel van premiedifferentiatie (bonus/malus) nooit is gerealiseerd en de mogelijke impact van het stelsel van het verzwaard risico zeer beperkt blijft.
Fedris kreeg in 2009 deze twee bijkomende preventie-opdrachten. Hierdoor wou de regering de werkgevers meer financieel verantwoordelijk stellen voor preventie om het aantal arbeidsongevallen te doen dalen. Op 13 januari 2022 werd het rapport van het Rekenhof “Fedris - preventie-opdracht voor arbeidsongevallen bij ondernemingen” gepresenteerd waarin deze opdrachten onder de loep werden genomen.
De opvolging van het aantal dodelijke arbeidsongevallen is bovendien één van de 17 SDG-indicatoren nl. de SDG8-indicator (waardig werk).
Slecht rapport
Het onderzoek is uitgevoerd in de periode maart 2020-september 2021.
Jaarlijks zou Fedris 200 ondernemingen selecteren (minder dan 0,1 procent) die het slechtst presteren op het vlak van arbeidsongevallen. Maar al sinds 2015 haalt Fedris zelfs dat vooropgestelde aantal niet meer, betalen slechts 2/3 van de bedrijven de premie, en belangrijke risicosectoren, zoals de uitzendsector of de havenarbeid, vallen op dit moment buiten het stelsel. Volgens het Rekenhof schort er bovendien iets fundamenteels aan de selectiecriteria, die vooral kleine ondernemingen viseren.
In 2019 bedroeg het forfaitair bedrag van verzwaard risico 3.445,8 euro voor de ondernemingen met minder dan 50 VTE (pag. 41). Rekening houdende dat in 2019 dit 95% van de 145 bedrijven betrof, stelt een bedrag van ca. 500.000 euro (indien iedereen zou betalen) op een totaal arbeidsongevallenbudget van ca. 1 miljard euro marginaal (dus ongeveer 0,05%) iets voor om impact te hebben op het dalen van zware arbeidsongevallen. In de periode 2017 tot en met 2019 werd door Fedris 555.445 euro aan bedragen niet geïnd.
Aanbevelingen
Het rapport formuleert 6 aanbevelingen voor de 2 vakministers (Vandenbroucke en Dermagne), 3 aanbevelingen voor Fedris en 3 aanbevelingen voor FOD WASO.
Drie van de 6 aanbevelingen voor de 2 vakministers betreffen:
- Beslis over het al dan niet handhaven van de wettelijke bepaling van premiedifferentiatie of overweeg een alternatief systeem
- Laat evalueren of het stelsel van het verzwaard risico effectief leidt tot een daling van het aantal arbeidsongevallen
- Verbeter de beschikbare informatie over arbeidsongevallen door een verplichte elektronische aangifte en door het optimaliseren van de elektronische informatiestromen tussen verzekeraars, Fedris en de FOD WASO.
Eén van de 3 aanbevelingen voor Fedris betreft:
- Stel statistieken op over arbeidsongevallen bij gedetacheerden, in samenspraak met de FOD WASO. Werk daartoe een gezamenlijk project uit met de RSZ en de KSZ, om de Limosa-gegevens van de betrokken sectoren te gebruiken.
De 3 aanbevelingen voor de FOD Werk betreffen:
- Gebruik de verbeterde informatie over arbeidsongevallen bij gedetacheerden bij het bepalen van inspectiebezoeken.
- Organiseer inspecties bij de ondernemingen die de preventiecontributie niet betalen.
- Digitaliseer de databank van omstandige verslagen zodat alle ernstige ongevallen kunnen meetellen voor de risico-index van een onderneming. Neem in die databank ook de genomen preventiemaatregelen op.
Risico-index activiteitensector
In het KB van 10 oktober 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 23 december 2008 tot uitvoering van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in verband met de onevenredig verzwaarde risico’s werd de risico-index van de activiteitensector waartoe de onderneming behoort naar 2 verlaagd en werd de mogelijkheid voorzien om vanaf 2021 het cijfer van 200 (bedrijven) te verhogen. Dit is dus al een maatregel als rechtstreeks gevolg van de aanbevelingen.
Tipp-ex-ongevallen
In het rapport is er ook het gezamenlijk antwoord van de 2 vakministers en wordt ook verwezen naar de onderaangifte van arbeidsongevallen, de zogezegde Tipp-ex-ongevallen. Een aantal veiligheidsprofessionals wil dit aspect bespreekbaar maken, oplossingen aanbieden en hebben hiervoor een website opgericht.
Meer informatie
- Op dinsdag 25 januari 2022 werd in de Commissie sociale zaken, werk en pensioenen hierover ook enkele parlementaire vragen gesteld (zie pag 20 tem 23).
- In de meest recente beleidsnota van 29 oktober 2021 vind je op pag 29 tem 32 welke accenten rond welzijn de Minister van Werk wil leggen. In de beleidsnota van 4 november 2021 vind je welke accenten de Minister van Sociale Zaken wil leggen (oa de passages van Fedris en burnoutprojecten en pag 21 over tipp-ex ongevallen).