In de nieuwste aflevering van de Prebes-podcast gaan professor Pieter en postdoctoraal onderzoeker Yannick, beiden verbonden aan de Universiteit Gent, in gesprek over het thema nudging – subtiele aanpassingen aan de omgeving die mensen aanzetten tot gewenst gedrag. Ze onderzoeken hoe deze aanpak kan bijdragen aan veiligheid, welzijn en gezondheid op het werk.
Volgens Pieter betekent nudging letterlijk “een duwtje geven”. Het gaat om kleine veranderingen in de omgeving die gedrag kunnen beïnvloeden, zoals gezonde voeding op ooghoogte plaatsen of voetstappen die naar de trap leiden. Yannick nuanceert dat nudging niet enkel over automatische gedragsveranderingen gaat, maar dat het gedrag altijd voortkomt uit persoonlijke doelen. Nudging werkt dus pas echt als de aanpassing in de omgeving aansluit bij wat mensen willen bereiken. Gedragsbeïnvloeding is volgens onze hosts essentieel voor preventieadviseurs, omdat gedrag aan de basis ligt van elke veiligheids- en gezondheidsdoelstelling. Of het nu gaat om het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, het volgen van instructies of het bevorderen van mentaal welzijn – gedrag bepaalt het succes van elk preventiebeleid. Nudging helpt om via de werkomgeving subtiel richting te geven aan dat gedrag, in plaats van enkel te vertrouwen op regels of instructies.
De onderzoekers maken een onderscheid tussen klassieke nudges en wat zij inference nudging noemen. Klassieke nudges zijn eenvoudige ingrepen, zoals posters of herinneringen, die niet altijd effectief blijken. Inference nudging gaat een stap verder: het probeert te begrijpen waarom mensen zich op een bepaalde manier gedragen, welke overtuigingen of doelen daarachter liggen, en speelt daarop in. Een voorbeeld: als werknemers hun helm niet dragen omdat ze denken dat het onnodig is bij korte taken, kan een interventie die hun overtuiging herkadert – bijvoorbeeld dat helmgebruik een teken van professionaliteit en teamverantwoordelijkheid is – veel effectiever zijn.
Yannick legt uit dat dezelfde principes gelden bij thema’s als burn-out. Pauzes nemen helpt bijvoorbeeld niet enkel omdat men dan rust krijgt, maar omdat pauzes bijdragen aan verbondenheid, autonomie en controle. Door te begrijpen waarom mensen geen pauzes nemen – bijvoorbeeld uit efficiëntie-overwegingen of statusdenken – kan men gerichter interventies ontwikkelen die die overtuigingen herformuleren, zoals gezamenlijke pauzemomenten of positieve feedback.
Tot slot benadrukken ze dat gedragsverandering meer effect heeft wanneer ze wetenschappelijk onderbouwd is. Onze sprekers verenigen zich namelijk binnen 'Behaviour Insights Belgium', een spin-off van de UGent die academische kennis vertaalt naar concrete toepassingen in organisaties. Hun missie is om inzichten uit de psychologie te gebruiken om maatschappelijke thema’s zoals welzijn, veiligheid en gezondheid op een duurzame manier te verbeteren.
Met hun werk tonen Pieter en Yannick aan dat effectieve gedragsverandering niet enkel draait om regels of slogans, maar om inzicht in wat mensen drijft. Voor preventieadviseurs ligt daarin de sleutel om veiligheid en welzijn écht duurzaam te versterken.
Lees hier een toegankelijke introductie in nudging met praktijkvoorbeelden uit de wereld van arbeidsveiligheid.
Een blog van Behavioural Insights Belgium over hoe gedrag tot stand komt, en waarom inzicht in overtuigingen en doelen cruciaal is bij nudging. Een Nederlandstalige samenvatting van een doctoraat (via Beswic) dat nudging interventies onderzocht in de context van welzijn op het werk. Voor wie meer wetenschappelijke verdieping zoekt, vindt hier een recent artikel dat nudging onderzoekt binnen een experimentele setting met focus op doelgericht gedrag.
Er zijn ook praktijkvoorbeelden in artikelvorm verschenen bij o.a. Vlaio en Vlaanderen.be. Lees dit artikel van Vlaio over de impact van nudging op de netheid van de stad Genk en dit artikel verscheen op Vlaanderen.be over nudging in het kader van digitale veiligheid.
Veiligheidsnieuws is hét vakblad voor preventieadviseurs. Het bevat artikels, praktijkcases, nieuwe trends, onderzoeken … Het verschijnt 4 maal per jaar (72 pagina's) in maart, juni, september en december met een oplage van meer dan 8.000 exemplaren (6.500 print en 1.500 digitaal).