Prebes slaagde erin op 17 september een prachtig panel om de tafel te krijgen voor een debat over preventie. Covid was het uitgangspunt, maar de rol van de preventieadviseur werd ook breder bekeken, voorbij de crisis. Het panel bestond uit Erika Vlieghe, Kris De Meester, Lode Godderis, Karin Moykens en Dominic Hermans. Zij gingen in debat over de rol van de preventieadviseur in COVID-tijden en daarbuiten. Dit alles onder de deskundige begeleiding van Wim De Vilder.
Rol van preventieadviseur
Erika Vlieghe: "Voor mij voelde de PA echt aan als een bondgenoot."
Tijdens deze crisis kwam de rol van de preventieadviseur meer dan ooit in de kijker, stelde Wim De Vilder. "Hoe belangrijk is de rol van een preventieadviseur?", vroeg hij aan Erika Vlieghe.
"Voor mij voelde dat echt aan als een bondgenoot. Als ik terugdenk aan die tijd bij de GEES waarbij we nadachten over protocollen die moesten gemaakt worden en geïmplementeerd worden, dan is de preventiedienst de belangrijkste partner om mee te werken. Dat was heel boeiend. Ik sprak met preventieadviseurs uit heel uiteenlopende sectoren. Zo moet een preventieadviseur in het onderwijs over heel andere dingen nadenken dan de preventieadviseur in een theater bijvoorbeeld. Iedereen zat met ontzettend veel technische, ingewikkelde, moeilijke vragen en daar hingen belangrijke beslissingen aan vast. Niemand wil een uitbraak in zijn bedrijf ten gevolge van een onzorgvuldig protocol. Anderzijds moet je soms durven springen, pragmatisch zijn en een besluit nemen om mee te starten."
Waardering voor de preventieadviseur
Kris De Meester: "Ik denk dat heel wat preventieadviseurs een paar trapjes gestegen zijn op de corporate waarderingsladder."
Ook voor het VBO is meer dan ooit gebleken welke belangrijke partners preventieadviseurs zijn. Kris De Meester: "Ik denk dat heel wat preventieadviseurs een paar trapjes gestegen zijn op de corporate waarderingsladder. Vroeger lag de waardering wellicht meer bij het lijnmanagement, het operationele, de medewerkers, maar ik denk dat nu ook het hoger management meer inziet hoe cruciaal een sterke preventieadviseur is die beslissingen kan onderbouwen."
Tal van praktische vragen
Hier bij Prebes werden we overstelpt met tal van praktische vragen waar onze leden mee werden geconfronteerd. Het gebruik van refters, sanitair, gemeenschappelijke voorwerpen, ventilatie, medewerkers die terugkwamen uit rode of oranje zones, het testen van medewerkers, medewerkers die de maatregelen niet wilden volgen... Het lijstje kwam Erika Vlieghe bekend voor, ook zij kreeg vanuit haar rol al deze praktische vragen voorgelegd.
De enorme snelheid, het gebrek aan eenduidige informatie en dat gecombineerd met nieuwe taken bracht heel wat uitdaging met zich mee voor de preventieadviseur.
Problemen van de preventieadviseur
Dominic Hermans: "Soms was het een echte nachtmerrie"
Een grote moeilijkheid was dat de maatregelen op TV werden aangekondigd, niet zelden in het journaal of na een Veiligheidsraad, en die moesten dan meteen door de preventieadviseur worden opgevolgd. De snelheid waarmee het moest gaan was een grote uitdaging. “Soms was het een echte nachtmerrie”, zegt Dominic Hermans, “vooral omdat men dacht dat wij deze informatie op voorhand hadden, wat niet zo was. Wij kregen de informatie ook pas na de Veiligheidsraad en moesten deze dan omvormen naar maatregelen in het bedrijf. Gelukkig konden wij daarbij terugvallen op de externe diensten, maar ook op de overheid die samen met het VBO de generieke gids opstelde.
Verantwoordelijkheid van de preventieadviseur
Hoever reikt de verantwoordelijkheid van een preventieadviseur? Wim De Vilder verwees tijdens het debat naar Jupille, waar het ontslag van de preventieadviseur werd geëist omdat er teveel corona besmettingen waren. "De werkgever blijft verantwoordelijk", licht Dominic Hermans toe, "wij hebben een adviserende rol. De taakomschrijving van de preventieadviseur ligt daarbij wettelijk vast. Hij is een adviseur. Het is de werkgever die altijd eindverantwoordelijke blijft. De preventieadviseur beheert niet de portemonnee van de organisatie. Als er een keuze gemaakt wordt, is dit de keuze van de werkgever. Heel wat stakeholders bepalen het beleid. Zeggen dat het de schuld is van de preventieadviseur vind ik dan ook heel gevaarlijk", aldus Dominic Hermans.
Angst om beslissingen te nemen
Karin Moykens: "Er is veel geapplaudisseerd voor de helden uit de zorg, maar de preventieadviseur was zeker ook een van de helden van de crisis."
Karin Moykens: "Was er angst om beslissingen te nemen? Zeker wel. Als je werkt in normale omstandigheden, heb je een duidelijke taak. Dan plots krijg je die covid en verandert je rol. Een aantal zaken waren minder vertrouwd, en dat terwijl er letterlijk levens op het spel stonden. Dat men gebukt ging onder de verantwoordelijkheid, lijkt me dan ook logisch. Er is veel geapplaudisseerd voor de helden uit de zorg, maar de preventieadviseur was zeker ook een van de helden van de crisis. Ja, er is zeker angst geweest bij sommigen, en ik begrijp dat ook zeer goed."
Kris De Meester: "De eindverantwoordelijkheid ligt altijd bij de werkgever. We hebben adviseurs gezien die geen advies durfden geven. De werkgever is verantwoordelijk om de juiste persoon voor deze rol te selecteren. Als je als werkgever geopteerd hebt om iemand suboptimaal in die rol van preventieadviseur te zetten, omdat het nu eenmaal een wettelijke verplichting is, dan krijg je nu de weerbots, want dan blijkt die persoon toch niet van heel grote waarde te zijn om je bedrijf en werknemers te helpen. Dat is een les die sommigen met scha en schande nu hebben geleerd. De bedrijven echter die de preventieadviseur naar waarde schatten hebben daar nu de voordelen van ingezien."
Kan de preventieadviseur digitaal werken?
Erika Vlieghe: "Je moet kort op de bal kunnen spelen en feedback geven."
Dominic Hermans: "Het hangt er van af. Er was heel wat onrust bij de mensen, bijvoorbeeld over het gebruik van mondmaskers. De mensen op het veld zaten met heel wat vragen. Als je dan als preventieadviseur alles vanop afstand deed, kon dat ook gepercipieerd worden als angst. Ik was elke dag in het ziekenhuis, niet alleen om de protocollen te kunnen maken, maar ook vanuit een voorbeeldfunctie. Anders lijkt het alsof je je eigen regels niet vertrouwt."
Erika Vlieghe: "Het is ook belangrijk om na te gaan of wat er in het protocol staat haalbaar en realistisch is. Hoe gaat het in de praktijk? Je moet kort op de bal kunnen spelen en feedback geven."
Kijken we nu anders naar preventie?
Lode Godderis: "Nu op korte termijn staat preventie hoog op de agenda. Van zodra we het terug beter zullen hebben, verdwijnt preventie. Dat is nu eenmaal het lot van preventie. Dankzij preventie zullen we dit virus overwinnen, waardoor we onze preventie weer overbodig maken. Dat zijn de golven van preventie.
Meer weten?
- Tot 10 oktober kunnen deelnemers van de Prenne het volledige debat herbekijken. Ook de opleidingsmodules en standhouders blijven aanwezig tot dan.
- In de volgende editie van Veiligheidsnieuws zal je een artikel kunnen lezen over dit debat en de rol van de preventieadviseur.
- Herbekijk het debat