Wet welzijn op het werk bestaat 25 jaar!

De voorbije 25 jaar is de wetgeving rond welzijn op het werk voortdurend in ontwikkeling geweest om de arbeidsrisico's te verminderen en de arbeidsomstandigheden te verbeteren.

Nieuwe ontwikkelingen

Belangrijke ontwikkelingen zijn:

de integratie van nieuwe gebieden zoals musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico's
de hervorming van de preventiestructuren (preventiediensten, opleiding van preventieadviseurs, enz.)
Aanpassing aan de snelle veranderingen in de arbeidswereld (digitalisering, telewerk, vergrijzing, enz.)

Inzet loont

In 2021 is duidelijk geworden dat ondernemingen die deze regelgeving correct hebben toegepast, veel sneller op de Covid-19-crisis hebben kunnen reageren en de nodige procedures en preventiemaatregelen hebben kunnen toepassen.

Getuigenissen

Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van deze wet wil FOD WASO getuigenissen belichten van actoren die deze evolutie hebben gevolgd en het belangrijke werk onderstrepen dat de preventieadviseurs en alle actoren van de preventie elke dag verrichten.

Van middelen- naar doelstellingenwetgeving

De Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk heeft een echte omwenteling veroorzaakt in de preventie van professionele risico’s.

We zijn gegaan van een systeem waarbij de bedrijven werd gevraagd de middelen in te voeren die door de wetgeving werden vastgelegd (ARAB) naar een systeem waarbij hen werd gevraagd doelstellingen te bereiken: het bewaren van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers zijn.

Nieuwe domeinen

Door de notie welzijn te introduceren heeft de wet het preventieveld uitgebreid naar andere disciplines (ergonomie, arbeidshygiëne, psychosociale aspecten…) met het oog op een meer globale benadering van veiligheid en gezondheid.

Het steeds toenemend aantal musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s toont aan hoe innovatief deze wetgeving wel was van in het begin in 1996.

Een hervorming van de preventiestructuren

De wet heeft ook geleid tot een hervorming van de preventiestructuren, vooral van de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, om er een risicobeheer te ontwikkelen complementair aan het gezondheidstoezicht van de werknemers.

Deze risicobeheersing gebeurt voortaan op een multidisciplinaire manier met de komst van preventieadviseurs van 5 verschillende disciplines: veiligheid, gezondheid, ergonomie, psychosociale aspecten en arbeidshygiëne.

Talrijke evoluties in de arbeidswereld

De wetgeving is geëvolueerd ten gevolge van nieuwe Europese richtlijnen maar ook op basis van evaluaties van de noden van bedrijven op gebied van preventie. Ze probeert te volgen en zich aan te passen aan de vele en steeds snellere veranderingen in de arbeidswereld:

de exponentiële evolutie van de nieuwe technologieën
de mondialisering
het verdwijnen van het industrieel weefsel en de opkomst van de diensteneconomie
de intensifiëring van het werk
de vervrouwelijking van de arbeidswereld
de diversiteit van de werknemers
het precaire van sommige jobs
het verlengen van het beroepsleven
de vele herstructureringen
het nieuwe werk met virtuele organisaties
de individualisering van het werk ten koste van de collectivisering van het werk
de afstand tussen de economische besluitvormers en het reële werk
het lijden van eerstelijnsmanagers
het verlies van zingeving
het overeenstemmen van privé leven met professioneel leven...

Al deze onderling agerende problematieken zijn evenveel uitdagingen waaraan de evoluerende wetgeving probeert te antwoorden. Daarvoor werd ze gevoed door:

de ervaring op het terrein en vooral de preventiespecialisten
sociaal overleg
de actualiteit
statistieken van onderzoek over arbeidsomstandigheden of arbeidsongevallen en beroepsziekten
politieke initiatieven
samenkomsten en uitwisselingen met landen van en buiten de Europese Unie
…

Een Codex voor het welzijn op het werk

In 2017 werd een Codex gepubliceerd met alle uitvoeringsbesluiten van de wet van 4 augustus 1996. Deze codex bundelt in één werk de verschillende besluiten die sinds 1993 zijn uitgevaardigd ter uitvoering van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van werknemers.

De reglementering is inhoudelijk niet gewijzigd, maar alleen in een duidelijke structuur geïntegreerd. Er zijn een aantal aanpassingen gedaan om de tekst leesbaarder te maken en waar mogelijk te vereenvoudigen.

De belangrijkste wijziging is dat de in de regelgeving gebruikte begrippen duidelijk worden gedefinieerd, zodat de terminologie in de Codex uniform is. Het gaat bijvoorbeeld over concepten die verband houden met de risicoanalyse.