De voorbije weken namen waterbeheerders waterbesparende maatregelen om de waterpeilen en waterafvoeren zo goed mogelijk te handhaven en de watervoorziening te garanderen. Al valt nu eindelijk hoognodige neerslag, de droogteproblematiek is daarmee nog niet voorbij. De Droogtecommissie, de VMM en andere actoren blijft de droogte- en waterschaarstetoestand verder opvolgen.
Zomer 2022: extreem zonnig en droog
De zomer van 2022 zal de geschiedenisboeken ingaan als extreem zonnig, maar ook als extreem droog. Gemiddeld bedraagt het neerslagtekort sinds het begin van het groeiseizoen plaatselijk tot meer dan 300 mm. Zo’n tekorten komen maar één keer om de vijftig jaar voor. De weinige neerslag viel bovendien verspreid in lokale onweersbuien.
Waterkwaliteitsproblemen
De waterafvoeren en waterpeilen van een aantal kanalen en waterwegen en van de meeste onbevaarbare waterlopen blijven zeer laag. Verschillende kleinere waterlopen staan (quasi) droog. Door de lage waterstanden en de lage afvoeren, doen zich lokaal ook waterkwaliteitsproblemen voor: een sterke verzilting, vissterfte, blauwalgenbloei of botulisme. Door de droogte zakte ook het grondwater verder.
Droogtecommissie coördineert maatregelen en overleg
In heel Vlaanderen leveren waterbeheerders al wekenlang inspanningen om zoveel mogelijk water vast te houden in de waterwegen, kanalen en waterlopen. Dat doen ze door hogere peilen in te stellen, watervangen gedeeltelijk dicht te zetten, schutwater terug te pompen naar opwaartse kanaalpanden, schepen enkel nog gegroepeerd te laten schutten ….
Door de lage waterafvoeren en waterpeilen is het ook tijdelijk verboden om water te onttrekken uit de onbevaarbare waterlopen en de IJzer. Om verdere verzilting en stabiliteitsproblemen te vermijden, of om kwetsbare natuur te beschermen zijn ook in een aantal andere waterwegen (Moervaart, Bovendurme, Damse Vaart) en een aantal afgesloten Schelde- en Leiemeanders captatieverboden van toepassing. Door blauwalgenbloeien kan het water van heel wat kanalen niet gebruikt worden voor irrigatie van consumptie- en voedergewassen.
De toestand wordt nauwgezet opgevolgd door de Droogtecommissie.
De Droogtecommissie is een overlegorgaan van de diverse beleidsdomeinen en bestuursniveaus die bij het waterbeleid betrokken zijn. Ook de afvalwater- en drinkwaterbedrijven en de provinciegouverneurs nemen deel aan het overleg. De Droogtecommissie is een uitvoerend orgaan dat samenkomt bij een aanhoudende droge periode met algemene watertekorten. De leden van de commissie stemmen af en beslissen samen welke bijkomende maatregelen nodig zijn om water te sparen en de resterende watervoorraden optimaal te benutten.
De Droogtecommissie kwam zo ook de voorbije weken regelmatig samen om te bespreken welke bijkomende maatregelen nodig zijn in het kader van de aanhoudende droogte.
Meer structurele maatregelen
De tijdelijke, waterbesparende maatregelen op het moment dat het al droog is, zijn nodig maar die hebben maar een beperkt effect. De droogte maakt duidelijk dat we het watersysteem, het waterbeheer en het watergebruik structureel moeten aanpassen.
Daarom lanceerde de Vlaamse Regering in de zomer van 2020 de Blue Deal. Met dit plan werken overheidsdiensten, ondernemingen, verenigingen, landbouwers, kennisinstellingen, lokale besturen en burgers volop aan die broodnodige structurele aanpak. De Blue Deal investeert vooral in maatregelen die ervoor zorgen dat we water beter vasthouden op het terrein en slimmer omgaan met het beschikbare water.